[Trích] “Pháp bất vi quý”

1. “Diệt sâu mới cứu được cây”

Một buổi chiều giữa tháng 6-2006, tại Hội trường Ba Đình, bộ trưởng Bộ Công an đã phải lúng túng trước những câu hỏi của Quốc hội về lý do tại sao không điều tra vụ Phó Chủ nhiệm văn phòng Chính Phủ Nguyễn Văn Lâm quên va li chứa nhiều phong bì tiền ở sân bay, tại sao “tha” một số quan chức Tổng Công ty Dầu khí vì lý do tuổi tác trong vụ cảnh Thị Vải,… Chủ tịch Quốc hội (khi đó là ông Nguyễn Văn An) nói thẳng: “Bộ Công an thì có quyền đề nghị viện kiểm sát và các cơ quan hữu nhưng quyền ấy phải theo pháp luật. Nếu quyền mà không đúng pháp luật thì sẽ mất lòng tin. Không phải có quyền thì ta muốn làm gì cũng được. Cho nên nếu theo luật hình sự… “tuổi cao, về hưu, có sự cuống hiến cho ngành” đấy là yếu tố giảm nhẹ chứ không miễn trừ”.

Hơn 60 năm trước, Bác Hồ đã dự liệu về những chuyện như thế. Trong thư gửi những người dự Hội nghị Tư pháp toàn quốc (tháng 2-1948), Bác căn dặn: “Các bạn là những người phụ trách thi hành pháp luật. Lẽ tất nhiên các bạn cần phải nêu cao cái gương phụng công, thủ pháp, chí công vô tư cho nhân dân noi theo”. Hai năm sau (1950), đại tá Trần Dụ Châu - Cục trưởng Cục Quân nhu bị phát hiện lợi dụng chức quyền tham ô ăn chơi, bị kết án tử hình. Trước ngày thi hành án, Trần Dụ Châu gửi đơn lên Bác xin được hoan hồng. Phút cuối, ông Trần Đăng Ninh đến gặp Bác xin ý kiến, Bác chỉ cho xem một cây xoan héo lá, úa ngọn và hỏi lý do tại sao cây sắp chết.

Ông Ninh trả lời: “Dạ, vì thân cây bị sâu đục một lỗ rất to, chảy hết nhựa!”.

Bác Hồ hỏi: “Thế theo chú muốn cứu cây thì phải làm gì?”.

Ông  Ninh trả  lời: “Dạ, phải bắt và giết hết những con sâu ấy đi ạ”.

Bác gật đầu: “Chú nói đúng đấy, với loài sâu mọt đục khoét nhân dân cũng vậy. Nếu phải giết đi một con mà cứu được cả rừng cây thì việc đó là cần thiết, hơn nữa là nhân đạo.”

Sau một đêm trắng, Hồ Chủ tịch ký bác đơn của Trần Dụ Châu và bản án được thi hành.

2. Không bắt luật pháp phải ưu tiên

Ba năm trước, người đứng đầu cơ quan chống tham những của Chính phủ là ông Quách Lê Thanh cũng đã hết sức lúng túng khi phải trả lời tại sao không giao nộp và báo cơ quan điều tra khi cấp dướ (vụ phó vụ II Than tra Chính phủ Lương Cao Khải) ba lần đến nhà đưa hàng trăm triệu đồng tiền hối lộ. Tổng Thanh tra Quách Lê Thanh trả lời đã báo cáo Đảng nhưng đại biểu Quốc hội tỏ thái độ không đồng ý. Chủ tịch Quốc hội đã “phải” nói thêm là “Đảng lãnh đạo, nên có yêu cầu báo cáo trong nội bộ Đảng, Nhưng báo cáo với Đảng không có nghĩa là không báo cáo với Chính phủ, với Quốc hội. Thủ trưởng cơ quan hành chính phải làm đúng theo luật pháp, tuân thủ các quy định của nhà nước”.

Với Bác Hồ, tuân thủ luật pháp là đức tính nổi bật ngay từ ngày đầu quản lý đất nước. Trong cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên năm 1946, tại Hà Nội nơi Bác ứng cử có 118 chủ tịch ủy ban nhân dân và đại biểu các giới, làng xã ra một bản đề nghị: “Yêu cầu cụ Hồ Chí Minh không phải ra ứng cử trong cuộc Tổng tuyển cử sắp tới. Chúng tôi suy tôn và ủng hộ vĩnh viễn cụ Hồ Chí Minh là Chủ tịch của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Nhiều nơi trong cả nước cũng đề nghị Bác không cần ra ứng cử và đồng thanh nhấ trí cử Bác vào Quốc hội. Thế nhưng Bác đã viết một bức thư ngắn: “Tôi là một công dân của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nên tôi không thể vượ qua khỏi thể lệ Tổng tuyển cử đã định. Tôi ra ứng cử ở Hà Nội nên cũng không thể ra ứng cử ở nơi nào nữa…”.

Trong đời sống, sự tôn trọng kỷ cương được Bác thực hành hàng ngày. Có lần Bác đến một ngôi chùa cổ, vị sư trị trì ra đón và khẩn khoản xin Bác đừng cởi dép khi vào trong chùa. Bác không đồng ý và lặng lẽ làm đúng quy định như khách thập phương đến lẽ chùa. Trên đường về thành phố, xe Bác đến một ngã tư thì vừa lúc đèn tín hiệu đỏ bật sáng. Sợ phố đông, xe dừng lâu, đồng chí bảo vệ định chạy lại đề nghị công an giao thông bật đèn xanh để Bác đi, Bác hiểu ý ngăn lại: “Các chú không được làm như thế, phải tôn trọng và gương mẫu chấp hành luật lệ giao thông. Không được bắt luật pháp dành quyền ưu tiên riêng cho mình”.

<trích "20 năm những bài báo đổi mới">

Continue Reading

[Trích] Liên minh 6 nước chống Tần thời Thất hùng

Cuối thời Chiến quốc, nước Tần áp dụng biện phám của Thương Ưởng nên thế nước cường thịnh, trở thành nước mạnh nhất trong Thất hùng, các nước chư hầu ở Trung Nguyên đã không thể đơn độc chống lại cuộc xâm chiếm của Tần.

Tô Tần là nhà mưu lược có con mắ chiến lược tinh đời và có tài hùng biện. Trước hiên ông đến nước Tần hiến kế giành nghiệp Bá cho Tần Huệ Vương. Ông dâng trình kế sách 10 lần đều bị vua Tần bác bỏ. Thế là ông để tâm nghêm cứu thấy tình hình 6 nước đều sợ oai nhà Tần nên đề xuất mưu lược 6 nước hợp tung chống Tần.

Tần mạnh, các nước chư hầu yếu, Tô Tần đã cân nhắc tình thế, thăm dò vuốt ve thuyết phục các nước chư hầu công khai đối kháng với Tần để thực hiện chính sách hợp tung.

Năm 134 TCN, Tô Tần đến nước Yên khuyên Yên Văn Công liêm minh với nước Triệu ở cách xa gần 100 dặm để chống Tần ở xa ngàn dặm. Yên Văn Công tiếp thu đề nghị của Tô, phong ông làm Võ An Quân, ban cho tướng ấn, 100 cỗ xe, 1000 tấm gấm, 100 đôi bạch ngọc, 1 vạn nén vàng để ông đi du thuyết các nước thực hiện kế hợp tung, kiềm chế nước Tần. Tô Tần đến nước Triệu, nói với Triệu Tiêu Hầu: “Tần không dám đánh Triệu vì sợ hai nước Hàn, Ngụy tập kích sau lưng họ, nếu Tần đánh bại nước Hàn, Ngụy thì Triệu sẽ lâm nguy. Đát đai 6 nước hợp lại, dồng tam hiệp lực chống Tần thì chắc có thể điệt Tần. Vì vậy xin Triệu Vương hãy mời Quốc Vương các nước Hàn, Ngụy, Tề, Yên, Sở hội họp kết minh cùng nhau chống Tần, quân Tần sẽ không dám đánh bát kỳ nước nào trong số 6 nước đó”. Triệu Vương cực vui, thưởng cho Tô Tần rất hậu và cử ông làm sứ giả đi kết minh với các nước chư hầu.

Tô Tần đến Ngụy, trước hết dùng mưu lược cân nhắc tình thế, tấn tụng tình hình nước Ngụy: “Đất đai của Đại Vương phía Nam có Hồng Câu, Trần, Nhữ Nam, Hứa, Công Dương, Thiệu Lăng, Vũ Dương; phía đông có sông Hoài, sông Dĩnh, Nghi, Đổng, Hải Diêm; phía tây có Trường Thành; phía bắc có Hà Ngoại, Quyển, Diễn, Yên, Toan Tảo; đất đai rộng ngàn dặm, tuy vậy nhưng đều là ruộng vườn nhà cửa, ít có chỗ hoang dã chỉ để chăn ngựa thả bò, dân cư đông đúc, ngựa xe như nước, đi lại suố ngày đêm, nườm nươp không khác gì quan lính”. Sau khi phân tích quốc tình nước Triệu, Tô Tần bắt đầu dùng thuật xoa nắn vuốt ve đối với Ngụy Vương, ca ngơi sức mạnh nước Ngụy và vạch rõ cái nguy hại của việc thời Tần, khiến Ngụy Vương phải nghe theo. Tô nói: “Thần trọm nghĩ, nước của Đại Vương không thua kém Sở… Ngụy là nước mạnh, Đại Vương là đấng minh quân trong thiên hạ… Thần trộm nghe quân sĩ của Đại Vương đông tới 20 vạn, loại lính quấn khăn xanh có 20 vạn, loại lính xung kích có 20 vạn, loại lính phục vụ có 10 vạn, chiến xa có 600 cỗ, chiến mã 500 con, hơn cả Việt Vương Câu Tiễn và Chu Vũ Vương. Nay nếu thờ Tần tất phải cắt dất dâng Tần, binh chưa dùng mà nước đã tan”. Trong khi vua Ngụy còn bối rối chưa biết làm thế nào, Tô Tần đã hiến kế hợp tung khiến Ngụy Vương vui vẻ nghe theo.

Rồi Tô Tần đến nước Hàn, mở đầu bằng nói về quốc lực nước Hàn: “nước Hàn phía bắc có Củng, Lạc; phía Đông có Uyển Nhượng, sông Vĩ; phía Tây có Nghi Dương, Thường Cô; phía nam có Hình Sơn; đất đai rộng ngàn dặm, binh sĩ đông tới trên 10 vạn, cung nỏ cứng nhất thiên hạ đều được chế tạo ở Hàn. Cung của vùng Khê Tử, Thiếu Phủ có thể bắn xa 600 thước, binh sĩ Hàn bắn cung bách phát bách trúng. Các đao kiếm được chế tạo ở Đường Khê, Mặc Dương, Hợp Bá, Đặng Sư, Uyển Phùng, Đồng Uyên, Đại A trên bộ có thể chém đứt ngực bò, dưới nước có thể chém đứt cá kình. Ngoài ra còn có giáp sắt kiếm kích đâm không thủng, có cửa quan hiểm trở một người địch được vạn người”. Những lời tán tụng đã gây ấn tượng sâu sắc cho vua Hàn. Tô Tần lại uốn lưỡi tám thêm: “Một nước hùng mạnh lại có minh quân làm chủ như Hàn mà trở thành thuộc quốc của Tần thì thật là không có quốc xỉ nào đáng cười hơn nữa. Xin Đại Vương suy nghĩ cho kỹ”. Để cho vua Hàn Tuyên Huệ Vương suy nghĩa được cụ thể hơn, Tô Tần nêu ra hai ví dụ nữa: “Nếu Đại Vương thần phục vua Tần, nhất định họ sẽ đòi đất Nghi Dương, Thành Hoàng. Năm nay cắt đất cho họ rồi, sang năm họ lại đòi đất rộng hơn nữa, nếu không cho thì đất đai đã cắt cho họ trước đây cũng là uổng phí mà thôi, sẽ còn mang đến tai họa nữa. Nếu năm nào cũng cắt đất cho họ thì sẽ có ngày Đại Vương hết sạch đất đai. Lãnh thổ của Đại Vương có hạn mà lòng tham của vua Tần vô hạn, dùng đất đai có hạn ứng phó với lòng tham vo hạn thì sớm muộn cũng sẽ có chiến tranh”. So sánh như vậy khiến vua Hàn tỉnh ra, Tô Tần lại thuyết thêm: “Làm đầu gà còn hơn là đuôi trâu, nếu Đại Vương thờ Tần thì khác gì làm đuôi trâu. Vì thanh danh của mình, xin Đại vương nghĩ cho kỹ”. Hàn vương thay điổ sắc mặc, kiêm quyết nói: “Thà chế không chịu hàng Tần”.

 

Sau đó Tô Tần lần lượt đến Tề, Sở, căn cứ vào vị trí chiến lược của từng nước mà nói rõ cái lợi cái hại, cuối cùng làm cho 6 nước liên hiệp lài cùng nhau chống Tần. Các nước phái sứ giả đến họp ở Hoàn Thủy, kết thành liên minh hợp tung chống Tần. Tô Tần nhận ấn kiếm 6 nước, làm người chủ trì Minh ước hợp tung. Minh ước quy định:

“Nếu Tần đánh Sở, các nước Tề Ngụy sẽ xuất quân cứu viện, nước Hàn sẽ cắt đường tiếp tế của quân Tần, nước Yên phòng giữ bắc Thường Sơn, nước Triệu vượt Chương Hà tiến sang phía Tây.

Nếu Tần đánh Hàn, các nước Sở, Ngụy sẽ cắt đường hậu phương quan Tần, nước Tề xuất quan giúp Sở, hai nước Tề, Sở sẽ tiến ra Vũ Quan, nước Ngụy tiến ra Hà Ngoại, nước Tề vượt Thanh Hà, nước Yên hỗ xuất quân hỗ trợ Triệu.

Nếu Tần đánh Tề, nước Sở sẽ cắt đường hậu phương quân Tần, nước Hàn phòng giữ Thành phụ, nước Ngụy ngăn chặn quân Tần tiến quân, nước Yên xuất quan cứu Tề, nước Triệu phong tỏa Chương Hà.

Nếu Tần tiến công Yên, nước Triệu sẽ giữa Thường Sơn, nước Sở tiến ra Vũ Quan, nước Tề vượt biển chi viện, hai nước Hàn, Ngụy cũng xuất quân cứu viện.”

Đây là thương sách chống Tần của 6 nước nhưng do quyền lợi của 6 nước khác nhau, các nước lại thường dựa vào quyền lợi riêng tư để cân nhắc chính sách ngoại giao của mình, thêm vào đó là do các thủ đoạn phá hoại của Tần nên khối liên minh mới hình thành đã tan vỡ. Nhưng mưu lược đó đã giúp 6 nước từ đó cảnh giác với Tần, trở thành xu thế lớn bảo toàn 6 nước.

 

<trích "mưu trí xử thế theo Quỷ Cốc Tử">

Continue Reading

[Trích] Lo cho dân

Xưa nhiều quân vương lo cho dân. Xin trích 2 tích về quân phẩm và trị quốc như sau.

1.

Văn Vương hỏi Thái Công: “Thiên hạ mênh mông sao có lúc đầy lúc vơi, khi yên khi loạn? Vì vua hiền, ngu không giống nhau, hay vì thiên thời biến hóa tự nhiên sinh ra là vậy?”

Thái Công đáp: “Vua ngu thì nước dân loạn, vua hiền thì dân trị nước yên. Nên họa phúc là ở vua, chứ không phải ở thiên thời.”

[…]

Văn Vương hỏi: “Chính trị thời đó ra sao?”

Thái Công đáp: “Khi vua Nghiêu trị vì thiên hạ, không trang sức vàng bạc châu báu, không mặc đồ gấm vóc xa hoa, không nhìn vật lạ kì, không quý đồ tốt đẹp, không nghe nhạc phóng đãng, không trang hoàng cung viện, không chạm trổ kèo cột, không cắt cỏ trong vườn.

Dùng áo bông để mặc khi trời rét, lấy áo vải để che thân, lấy gạo xấu làm cơm, lấy rau hoắc làm canh.

Không bày chuyện bắt dân sưu dịch để thiệt hại mùa màng dân chúng. Dốc hết tâm trí vào công việc giáo hóa nhân dân.

Quan nào trung chính thi hành pháp luật thì nâng cao ngôi vị, liêm khiết thương dân thì cho bổng lộc nhiều. Ai nhân từ hiếu đễ thì kính yêu, có công trồng trọt thì khích lệ, đạo đức hiền thục thì treo biển nêu danh nơi cổng làng.

Giữ lòng công bình chính trực, dùng pháp luật ngăn cấm điều gian dối. Người mình ghét mà có công thì vẫn thưởng, người mình yêu mà có tội thì vẫn phạt.

Nuôi dưỡng những người già yếu, góa bụa đơn côi, giúp đỡ các gia đình bị tai ương chết chóc.

Lệ vật dân dâng thì lấy rất nhẹ, thuế má sưu dịch thì cần rất ít, nên muôn dân giàu có vui vẻ, không có cảnh đối rét điêu linh. Trăm họ thờ vua như mặt trời, mặt trăng, thương vua như cha mẹ vậy.”

2.

Văn Vương hỏi Thái Công: “Xin cho nghe về việc lớn để trị nước.”

Thái Công đáp: “chỉ cần THƯƠNG DÂN”

Văn Vương hỏi: “Thương dân như thế nào?”

Thái Công đáp: “Làm lợi mà đừng hại, giúp nên mà đừng phá. Để sống mà đừng giết, ban cho đừng chiếm đoạt. Để vui đừng gây khổ, khiến họ mừng mà không giận.”

Văn Vương nói: “Xin giải thích lý do.”

Thái Công đáp: “Dân không mất việc là lợi, trồng trọ không lỡ mùa là nên. Giảm bớt hình phạt là sống, thu thuế nhẹ là cho. Ít xây cất đền đài là vui, quan lại thanh liêm không sách nhiễu dân là mừng.

Dân bị mấ việc là hại, trồng trọt lỡ mùa là hư. Không tội mà phạt là giết, thu thuế nặng là đoạt. Xâu nhiều đền đài khiến dân mỏi mệt là khổ. Quan lại tham ô sách nhiễu dân lành là giận

Nên người trị nước chăm sóc dân như cha mẹ thương con, như anh thương em, thấy dân đói rét thì lo. Thấy dân khổ nhọc thì buồn, hưởng phạt như chính mình phải chịu, thu thuế như chính mình phải đóng.

Đó là đạo thương dân.”

<trích "Mưu trí xử thế theo Quỷ cốc tử">

Continue Reading

[Trích] Dùng 3 chữ để khuyên con vua Tề

Điền Anh là con trai nhỏ của vua Tề. Anh ta muốn xây thành quách xung quanh khu đất phong cho mình. Việc làm này là vô ích và có hại, các môn khách rất lo ngại đều lên tiếng khuyên ngăn nhưng Điền Anh nghe chán tai bèn bảo viên quan liên lạc: “Từ nay ông không được truyền đạt ý kiến của môn khách nữa”.

Một vị môn khách muốn khuyên ngăn mà chưa biết làm thế nào để lọt đến tai Điền Anh. Sau đó ông nói với viên quan liên lạc: “Tôi xin gặp Hoàng tử và chỉ nói 3 chữa thôi. Nếu nói quá 1 chữ tôi xin chịu tội nướng chết”.

Điền Anh thấy rất lạ, 3 chữ thì nói được cái gì. Và lại còn thề sẽ chịu chết nướng nếu nói quá 1 chữ. Được cứ cho vào. Vị môn khách bước lên tâu: “Cá, biển lớn”. Nói xong bỏ chạy liền, Điền Anh cảm thấy kỳ quái vội gọi lại: “Cái gì thế, nói rõ đi!”.

Vị môn khách trả lời: “Kẻ hạ quan này không dám đùa vói tính mạnh của mình.”.

Điền Anh vội trả lời: “Không sao, ta cho phép, nói tiếp đi”. Lúc đó vị môn khách mới nói: “Ngài có nghe nói cá lớn ngoài biển cả không? Lưới không bắt được cá, lưỡi câu cũng không móc được. Nhưng cá rời nước lên đất liền thì đến loại hèn mọn như sâu kiến cũng bắt nạt được nó. Nước Tề ngày nay là biển cả của Ngài, nếu Ngài được nước Tề che chở lâu dài thì thành quách chẳng cần làm gì. Nếu mất sự bảo vệ của nước Tề thì thành quách cao ngất trời cũng vô dụng.”

Điền Anh nghe nói bừng tỉnh: “Rõ rồi.”. Sau đó quyết định hủy bỏ kế hoạch xây thành.

 

(Mưu trí xử thế theo Quỷ Cốc Tử - Thu Lâm)

Continue Reading